ندای روشن امروز یکشنبه ۲۳مرداد ماه ۱۴۰۱، در پی افزایش مشکلات اقتصادی خانواده ها و در کنار آن محرومیت کودکان از تحصیل نیز روندی به افزایشی به خود گرفته اما وزارت آموزش آموزش پرورش ارائه آمارهای درست سر باز می زند.
به گزارش ندای روشن به نقل از روزنامه اعتماد، امروز یکشنبه ۲۳ مردادماه ۱۴۰۱، در سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل به ۹۷۰ هزار و ۸۷۱ دانش‌آموز افزایش یافته و تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی هم با افزایش حدود ۵۰ درصدی نسبت به سال تحصیلی ۱۳۹۹ – ۱۳۹۸به ۲۱۰ هزار نفر رسیده است.
همچنین در تاریخ ۱۵ مردادماه ۱۴۰۱، اصغر باقرزاده، معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش کشور نیز جمعیت کودکان بازمانده از تحصیل را بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر اعلام و گفته بود:"نداشتن اینترنت، عدم دسترسی به آموزش از راه دور، یا اجبار به كار كردن دانش‌آموزان، مهم‌ترین دلایل بازماندن آنها از تحصیل بوده است."
اعلام این عدد توسط این مقام مسئول در وزارت آموزش و پرورش درباره تعداد جمعیت بازمانده از تحصیل در حالی بود كه كمتر از یک سال قبل، علیرضا كاظمی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش تعداد دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده را حدود ۱ میلیون نفر اعلام كرد و گفته بود:"آمارها نشان می‌دهد حدود ۲۱۰ هزار دانش‌آموز دوره ابتدایی و حدود ۷۶۰ هزار دانش‌آموز دوره متوسطه، ترک تحصیل داریم."
اینكه چطور به فاصله كمتر از ۱ سال، ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت بازماندگان تحصیل كاسته شده، یك ابهام مشخص و البته قابل تامل است چون اگرچه ممكن است در سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ وزارت آموزش و پرورش اقداماتی برای جلب رضایت خانواده به تحصیل فرزندان‌شان انجام داده و حتی در این مسیر موفق هم بوده باشد اما در این وانفسای اقتصادی و همزمان با بدتر شدن وضع معیشتی خانواده‌ها و گرانی‌ها و رشد نرخ تورم و یك‌باره، جلب رضایت ۴۰۰ هزار خانواده برای ادامه تحصیل فرزند؟
در سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل به ۹۷۰ هزار و ۸۷۱ دانش‌آموز افزایش یافته و تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی هم با افزایش حدود ۵۰ درصدی نسبت به سال تحصیلی ۱۳۹۹ – ۱۳۹۸به ۲۱۰ هزار نفر رسیده است.
طی سال ۱۴۰۰ تا به امروز، مسوولان قدیم و جدید وزارت آموزش و پرورش با ارایه آمارهای متفاوت از تعداد محرومان از تحصیل كه صرفا در شكل ظاهری متفاوت هستند، به یک تناقض جدی در اطلاع‌رسانی دامن زدند و به نظر می‌رسد تلاش‌ها در این وزارتخانه متولی به بسترسازی و ارایه تحصیلات عمومی رایگان به تمام جمعیت ۶ تا ۱۸ساله، حالا معطوف به این شده كه با عددسازی، واقعیت موجود را جور دیگر جلوه بدهند.
در حالی كه امكان تحصیل یک كودک در ایران وابسته عوامل اصلی و اولیه همچون فراهم بودن كلاس و فضای آموزش و حضور معلم است، مولفه‌های دیگری می‌تواند همین بسترهای فراهم را هم تحت تاثیر قرار بدهد.
وضعیت اقتصادی خانواده‌ها، بیكاری و فقر خانواده‌ها و ناتوانی سرپرستان خانوار از تامین معاش خانواده طی ۶ سال اخیر، یكی از دلایل افزایش تعداد بازماندگان از تحصیل بوده چنانكه بسیاری خانواده‌ها، اذعان داشته‌اند كه برای جبران كسری معاش خانواده، ناچار شده‌اند فرزندان خود را به شاگردی، دستفروشی، پادویی و مشاغل ساعتی بفرستند تا فرزندان هم سهمی از معاش خانوار را عهده‌دار شوند.
تضعیف قدرت اقتصادی خانواده‌ها طی ۶ سال گذشته عاملی بوده كه حتی الزام آوری ممنوعیت كار كودك و برخورد قضایی با خانواده‌هایی كه از تحصیل فرزندان خود جلوگیری می‌كنند را هم با چالش مواجه كرده و به طور تلویحی می‌توان گفت كه مسوولان امر و ضابط قضایی را به نوعی همراهی و همدلی با خانواده‌های بی‌بضاعت واداشته است.
اگرچه كه مسئولیت بهبود معاش خانوارها، از وظایف وزارت آموزش و پرورش نیست و طی ۳ سال اخیر و بعد از شیوع كرونا و فراگیری مشكلات معیشتی در بسیاری از خانواده‌های دارای فرزند دانش‌آموز، اخبار فراوانی درباره همیاری بسیاری معلمان و نیكوكاران برای تامین تجهیزات آموزشی دانش‌آموزان شنیده و منتشر شد اما حالا كه مسئولان وزارت آموزش و پرورش قصد دارند واقعیت‌های بازماندگی از تحصیل فرزندان خانواده‌های بی‌بضاعت را با عددسازی و پنهان کاری طور دیگری جلوه بدهند.
به نظر می‌رسد این رفتار می‌تواند در آینده نه چندان دور مشكلات جدی برای جامعه دانش‌آموزی كشور ایجاد كند چنانكه دیروز هم رییس سازمان نهضت سوادآموزی با هشدار نسبت به تبعات افزایش تعداد جمعیت بازمانده از تحصیل اعلام كرد:"امروز آسیبی كه از گروه بازماندگان از تحصیل متحمل می‌شویم ۹ برابر جمعیت جامانده از تحصیل است. گروه بازمانده از تحصیل جمعیت كمی دارد، اما آسیب‌های خیلی جدی برای جامعه به وجود آورده‌اند."
اینكه چطور به فاصله كمتر از یک سال، ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت بازماندگان تحصیل كاسته شده، یك ابهام مشخص و البته قابل تامل است چون اگرچه ممكن است در سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ وزارت آموزش و پرورش اقداماتی برای جلب رضایت خانواده به تحصیل فرزندان‌شان انجام داده و حتی در این مسیر موفق هم بوده باشد اما در این وانفسای اقتصادی و همزمان با بدتر شدن وضع معیشتی خانواده‌ها و گرانی‌ها و رشد نرخ تورم و یك‌باره، جلب رضایت ۴۰۰ هزار خانواده برای ادامه تحصیل فرزند؟
مركز آمار ایران در گزارش خود اعلام كرده كه در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل به ۹۷۰ هزار و ۸۷۱ دانش‌آموز افزایش یافته و تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی هم با افزایش حدود ۵۰ درصدی نسبت به سال تحصیلی ۱۳۹۹ – ۱۳۹۸ به ۲۱۰ هزار نفر رسیده است.
طبق گزارش مركز آمار ایران، تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی، در فاصله سه دوره تحصیلی رو به افزایش بوده چنان كه در سال تحصیلی ۱۳۹۶-۱۳۹۵ تعداد بازماندگان از تحصیل در مقطع ابتدایی ۱۶۱ هزار و ۸۶۷ نفر بوده كه در سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ به ۲۱۰ هزار و ۲۲۱ نفر افزایش یافته است.
همچنین تعداد بازماندگان از تحصیل در مقطع متوسطه دوم در سال تحصیلی ۱۳۹۶ -۱۳۹۵، حدود ۳۷۰ هزار و ۳۶۳ نفر بوده كه در سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ این تعداد هم به ۵۶۵ هزار و ۹۱۵ نفر افزایش یافته است.
تعداد پسران بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی در سال تحصیلی ۱۳۹۶ - ۱۳۹۵، حدود ۸۲هزار و ۴نفر بوده كه در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ به ۱۱۳هزار و ۳۹۶ نفر رسیده است.
تعداد دختران بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی در سال تحصیلی ۱۳۹۶-۱۳۹۵، حدود ۷۹هزار و ۸۶۳ نفر بوده كه در سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹به ۹۶ هزار و ۸۲۵ نفر رسیده است.
تعداد پسران بازمانده از تحصیل در مقطع متوسطه دوم در سال تحصیلی ۱۳۹۶ - ۱۳۹۵ حدود ۱۶۶هزار و ۵۰۸نفر بوده كه در سال تحصیلی ۱۴۰۰ – ۱۳۹۹ به حدود ۲۸۴ هزار و ۶۷ نفر رسیده است.
تعداد دختران بازمانده از تحصیل در مقطع تحصیلی متوسطه دوم در سال تحصیلی ۱۳۹۶ – ۱۳۹۵ حدود ۲۰۳ هزار و ۸۵۵ نفر بوده كه در سال تحصیلی ۱۴۰۰ – ۱۳۹۸ به ۲۸۱ هزار و ۸۴۸ نفر رسیده است.
حتی شیوع كرونا كه تاثیر مستقیم بر وضعیت معیشت خانواده‌های كم‌درآمد و بی‌بضاعت داشت هم بر افزایش تعداد بازماندگان از تحصیل تاثیر داشته چنان كه طبق اعلام معاون مقطع ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، پیش از كرونا تعداد بازماندگان از تحصیل در پایه اول ابتدایی در كشور ۳۹ هزار و ۷۸۸ نفر بوده كه در ایام شیوع كرونا (به دنبال افزایش تعداد بیكاران و افزایش مشكلات معیشتی خانواده‌هایی كه دچار ناامنی شغلی و از دست دادن منبع درآمد خود شده بودند) این آمار ناگهان به ۸۷ هزار تن رسید.
این مقام مسئول در وزارت آموزش و پرورش، اسفند ماه ۱۴۰۰ تایید كرد كه در سال تحصیلی ۱۴۰۰ – ۱۳۹۹، دستکم ۷۲ هزار كودک از تحصیل در دوره اول ابتدایی بازماندند و گفت كه فقر فرهنگی و امتناع والدین از تحصیل فرزندان، فقر مالی خانواده‌ها، كار كودكان، معلولیت كودكان، مهاجرت از روستا به شهر، افزایش تعداد كودكان بدون شناسنامه و ازدواج زودرس دختران(كه تابعی از وضعیت معیشتی خانواده‌های فقیر و نیازمند است) از جمله دلایل بازماندگی كودكان از تحصیل هستند.
طبق گزارشی كه شهریور ۱۳۹۶ در كارگاه آموزشی كودكان بازمانده از تحصیل با همكاری كمیسیون ملی یونسكو و با حضور مسوولان وزارت آموزش و پرورش برگزار شد، مسوولان وزارت آموزش و پرورش اعلام كردند كه حدود ۱/۳ از كودكان و نوجوانان بین ۶ تا ۱۸ سال، در خارج از نظام رسمی آموزش و پرورش قرار داشته ومحروم از تحصیل هستند.
طبق همین گزارش اعلام شد كه در سال تحصیلی ۱۳۹۶– ۱۳۹۵، نرخ خالص ثبت‌نام در دوره دوم متوسطه ٧٩,۵۶ برای دختران، ٨۴.٨۵ درصد برای پسران، ٨٢.٢۴ درصد میانگین كشوری و برای دانش‌آموزان ١۵ تا ١٧ساله هم ٨٧ درصد است.
برخورداری شهروندان برای دسترسی به امکانات و خدمات تحصیل، از جمله موارد تاکید شده در ماده ۲۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر است. در ماده ۲۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر، بر محق بودن افراد به تامین اجتماعی مناسب از نظر بهداشت، درمان، خوراک، مسکن،پوشاک و برخورداری از خدمات حمایتی اجتماعی در مواقع بیکاری، بیماری، نقص اعضا، بیوگی، پیری تاکید شده است.
همچنین در اهداف مطروحه سند ۲۰۳۰ یونسکو به حق همه انسانها در برخورداری از محیط زندگی سالم و استاندارد، متناسب با شان و مقام انسانی آنها تاکید شده است اما در ایران پس از تصویب این سند برای اجرا در پی مخالفت علی خامنه ای و اعلام وی با این جمله که « آقایان بدون اجازه ما سندی را امضا کردند » اجرای این سند معتبر بین المللی به طور کامل از دستور کار، خارج و با آن به شدت مخالفت شد.
